Dünya Gemi İnşa Sektöründe, Türkiye'nin Yeri

Dünyanın en büyük dört sektörel denetim firması olan; Deloitte, ErnstYoung, Price Water Hause Coohers ile beraber, 147 ülkede 219,000 çalışanı ile dünyanın en büyük ikinci denetim şirketi olan Hollanda menşeili KPMG,  gemi inşa sektörünün son yıllarını değerlendirdiği 'Gemi İnşa Sektörel Bakış 2022' raporunu yayınladı, bu rapora göre; Çin ile ABD arasındaki ticaret savaşı, Brexit konusundaki belirsizlikler ve Covid-19 nedeniyle sınırların kapanması, son iki yılda küresel ticaretteki düşüşün ana nedenleri oldu.

Pandemi nedeniyle 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 5,9 düşüşle 12,8 trilyon dolara gerileyen dünya ticaret hacmi 2021 yılı itibarıyla toparlanmaya başladı. 2021 yılında 14,4 trilyon dolar olan dünya ticaret hacminin 2022 yılında 15 trilyon dolara yükseldiğinin tahmin edildiği raporda bu hacmin 2026 yılına kadar yaklaşık yüzde 3'lük büyüme ile 16,8 trilyonluk bir büyüklüğe ulaşmasının beklendiği kaydedildi.

Pandemi sırasında global çapta keskin bir şekilde düşen deniz ticaretinin ise salgın sonrası dönemde hızlıca toparlanarak önümüzdeki yıllarda yaklaşık yüzde 4 yıllık bileşik büyüme oranı ile büyümesi bekleniyor. 2019 yılında 11,07 milyar ton ticaret hacminin gerçekleştiği dünya deniz ticaretinin 2020 yılında 10,64 milyar tona gerileyen hacmi, 2021 yılında 10,99 milyar tona yükseldi.

Gemi inşa pazarının lider ülkeleri; Çin, Güney Kore ve Japonya’dır...

Rapora göre Çin, Güney Kore ve Japonya, yaklaşık yüzde 95'lik toplam pazar payı ile gemi inşa pazarında lider konumda bulunuyor. İlk 3 ülke, hammaddelerin büyük çoğunluğunu yerel kaynaklardan temin edebilmesi, yüksek tonajlı gemiler inşa edebilmesi ve belirli standartlarda zamanında teslimat yapabilmesi ile pazardaki lider konumlarını koruyor.

Gemi inşa pazarının kalan yüzde 5'lik kısmında ise Türkiye, en rekabetçi oyunculardan biri ve özel sipariş üzerine inşa edilen yüksek donanımlı gemilerle öne çıkıyor. Diğer önde gelen ülkeler ise, yüksek tonajlı gemilere odaklanırken Türk gemi yapımcıları daha düşük tonajlı özel gemiler için uygun fiyatlarla kaliteli üretim sunuyor. Türk tersaneleri ve şirketleri düşük tonajlı ve yüksek donanımlı elektrikli ve hibrit gemilerde edindiği bilgi birikiminin yanı sıra Avrupa'ya yakınlığı ve düşük maliyetli iş gücü sayesinde de cazip konumda bulunuyor.

Pandemiye rağmen Türkiye deniz ticaretindeki konumunu koruyor.

Pandeminin etkisi ile küresel ölçekte ticaret hacmindeki düşüşe rağmen Türkiye konumunu korumayı başardı. 2019 yılında 391,2 milyar dolar olan Türkiye'nin ticaret hacmi (ithalat ve ihracat hacminin toplamı)..2020 yılında hafif bir düşüşle 389,2 milyar dolara gerilese de 2021 yılında %28 büyüme ile 496,7 milyara ulaştı. 

Türkiye'nin deniz ticareti ise küresel ticaretteki düşüşe rağmen istikrarlı bir büyüme eğilimi gösterdi. Rapora göre 2019 yılında 224,9 milyon ton ticaret hacmi gerçekleşen Türkiye'nin deniz ticari 2020 yılında 229,2 milyon tona, 2021 yılında ise 247,6 milyon tona yükseldi.

Türkiye'de yaklaşık 90 tersane var...

Türkiye'de yurt içi ve dışı pazarlara teslim edilen farklı tipte sevk sistemlerine odaklanan, çeşitli büyüklük ve çapta yaklaşık 90 tersane bulunduğunun da belirtildiği raporda, sektörde önde gelen oyuncuların ağırlıklı olarak yurt dışı pazarlarına odaklandığına dikkat çekildi. 

Raporda, Türkiye'deki tersanelerin gruplandığı bölgeler ve sayıları ise şu şekilde sıralandı: İstanbul 41, Yalova 14, Antalya 11, Kocaeli 6, Muğla 6, Trabzon 5, Zonguldak 5, Çanakkale 2 ve Adana 1. Ayrıca 2021 yılı itibarıyla Türkiye'nin gemi endüstrisinde ticari gemilerin oranı yüzde 62,7 iken ticari olmayan gemilerin oranı yüzde 37,3 olarak açıklandı.

“Türkiye gemi inşa sektörü, Dünyada nadir bir konumdadır”.

Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan KPMG Türkiye Strateji ve Operasyonlar Lideri ve Şirket Ortağı Bükre Bektaş; "-Bölgesel olarak kümelenmiş çok sayıda tersanenin bulunduğu Türkiye, bu yapısı nedeniyle dünyada nadir bir konumdadır. Türkiye'deki tüm tersaneleri bir hafta gibi kısa bir sürede ziyaret edebilir ve birkaç saatte ise Avrupa'dan tersanelere ziyaret gerçekleştirilebilir. Bu yapının sunduğu kolaylık nedeniyle Avrupa kaynaklı siparişlerle, pazarın yüzde 10 - 12 arasında büyümesi bekleniyor. 

Yerel talebin ana kaynağı ise askeri projeler veya İstanbul belediyesinin vapur elektrifikasyon projesi gibi büyük ölçekli projeler. 

Diğer yandan son dönemde Norveç'te artan elektrifikasyon talebinin giderildiği ana pazarlardan biri de Türkiye oldu. Ayrıca Ukrayna ihtilafı nedeniyle Rusya'nın Avrupa ile olan bağlarının zarar görmesi sonucunda, etkilenen ticaretin bir kısmının Türkiye'ye kayması da öngörülüyor. Bu nedenle son yıllarda Türk gemi inşa sektöründe payını artıran Rusya'nın yukarı yönlü seyrine devam edeceği de sektörde tahmin ediliyor” dedi.