Mezopotamya’nın saklı güzelliği Bataklıklarda salınan ilkel tekneler zamana direniyor

YAŞAM

ZİKAR (AA) HAYDAR KARAALP Irak'ın Orta Fırat ve güneyindeki Mezopotamya Bataklıklarında Sümerler döneminden kalan bir meslek olan kamış ve tahtadan yapılan "Meşhuf" adı verilen ilkel tekne yapımı zamana direnerek hala pek çok ailenin geçim kaynağı olmaya devam ediyor.

Bataklıklarda ilkel tekne yapımı ve kullanımı M.Ö 5 bin yılına Sümerler dönemine dayanıyor. Bu tekneleri Bataklıklarda yaşayan insanlar şehre inerken ve şehirden su kenarlarında bulunan evlerine dönerken kullanıyor.

Söz konusu teknelerin suda hızlı hareket gücüne sahip "Tarrad", yöredeki kanaat önderleri ve aşiret liderleri için kullanılan "Gade" ve motorla çalışan "Şahture" gibi çeşitleri bulunuyor.

Bataklıklarda kullanılan en büyük tekneye ise "Berğaş" adı veriliyor. Bu teknelerin büyük bölümü eski çağlardaki yaşama uyumlu şekilde kürekle çekilerek kullanılıyor. Bataklıklarda yaşayan erkekler kadar kadınlar da tekneleri profesyonelce kullanabiliyor. Bölge halkı, mandalardan elde ettiği sütler ile avladığı balık ve kuşları bu teknelerle şehir merkezine götürerek satıyor.

Bataklık insanının tekneye olan ihtiyacının bir dönem yaşanan kuraklık nedeniyle azalsa da son zamanlarda yeniden arttığı belirtiliyor.

Fırat'ın kıyısında ata yadigarı mesleği icra ediyorlar

Irak'ın güneyindeki Zikar vilayetine bağlı Çibayiş ilçesinde yaşayan Gıntar ailesi, Fırat Nehri kenarına kurulu atölyelerinde boyu 3 metreyi aşan ilkel tekneler yapıyor.

Çibayiş'in en köklü ailelerinden olan Gıntarlar, bölgenin en kadim Meşhuf yapımcısı olarak da biliniyor.

Fazıl Hüseyin Gıntar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ilkel tekne yapımının baba mesleği olduğunu belirterek, "Bu mesleği çocukken babamın yanında öğrendim. Babam da atalarından öğrenmişti. Şu anda Meşhuf yapımını usta olarak icra ediyorum." dedi.

Meşhufların çeşidi ve yapımı hakkında bilgi veren Gıntar, "El yapımı olan bu teknelerin Aşşari, Tarrad ve kuş avında kullanılan Huri gibi birden fazla çeşidi var. Eskiden bu tekneleri kamış ve tahtadan yapıyorduk. Şimdi bunlara cam elyafı (fiberglas) da ekliyoruz." diye konuştu.

"Bir tekneyi uzun süreli elektrik kesintisi yaşanmazsa 3 günde bitirebiliriz"

Ülkedeki kronik sorunların başında gelen elektrik kesintilerinin işlerini aksattığını dile getiren Gıntar, şunları söyledi:

"Bir tekneyi uzun süreli elektrik kesintisi yaşanmazsa 3 günde bitirebiliriz. Tekne yapımı zor, kolay bir iş değil ve elektrikler olmadan yapım süresi daha da uzayabiliyor. Tekneleri gelen siparişler üzerine yapıyoruz. Bir tekneyi dinar karşısında doların değer kazanmasından dolayı yaklaşık 1 milyon dinara (690 dolar) satabiliyoruz. Bölgenin coğrafi koşullarından dolayı bu teknelere talep de yoğun. İki veya iki buçuk ay sıra bekleyen müşterilerimiz oluyor. Her teknenin boyutu farklı. Mesela turistler için kullanılan bir tekne 15 kişiyi rahatça alır. 2014 yılında Bataklıklarda kuraklık yaşandı ve bundan balıkçılıkla uğraşanlar kadar bizler de olumsuz etkilendik. Öyle ki bu dönem işimiz durma noktasına gelmişti. Mesleği ne olursa olsun Bataklık insanın işi suya bağlıdır ve su olmazsa şehirde hayat yok demektir."

Gıntar ayrıca tekne yapımında kullandıkları cam elyafın vücutlarına zarar vermemesi için özel bir üniforma giyerek kendilerini koruduklarını sözlerine ekledi.