GÜNCELLEME Sudan’da hükümet ile silahlı hareketler arasında nihai barış anlaşması imzalandı

GÜNDEM

HARTUM (AA) Sudan hükümeti ile ülkenin batı ve güneyinde Devrimci Cephesi bünyesinde 9 isyancı silahlı örgüt arasındaki çatışmaları sona erdirecek nihai barış anlaşması imzalandı.

Güney Sudan'ın başkenti Cuba'da düzenlenen törende, Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Orgeneral Muhammed Hamdan Dakalu, Devrimci Cephesi Başkanı El Hadi İdris ve silahlı hareketlerin temsilcileri nihai barış anlaşmasına imza attı.

Törene, Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah elBurhan, Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ve Güney Sudan Cumhurbaşkanı Salva Kiir Mayardit’in yanı sıra Somali Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Fermacu, Cibuti Cumhurbaşkanı İsmail Ömer Guelleh, Çad Cumhurbaşkanı İdris Debi, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Afrika Birliği ve Birleşmiş Milletlerden temsilciler katıldı.

Sudan hükümeti ve silahlı gruplarının temsilcileriyle birlikte Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Burhan, Güney Sudan Cumhurbaşkanı Mayardit, Çad Cumhurbaşkanı Debi, Mısır, BAE ve Katar, Afrika Birliği ve BM temsilcileri de tanık ve garantörler olarak anlaşmayı imzaladı.

Uluslararası Barış Federasyonu, barışa katkılarından dolayı Güney Sudan Cumhurbaşkanı Mayardit, Danışmanı Gulwak ve Arabuluculuk Heyeti üyesi Dio Matok’a "barış elçileri" ödülünü takdim etti.

Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dakalu da barış anlaşmasındaki çabalarından dolayı Katar’a teşekkür etti, Doha yönetiminin sonraki aşamalarındaki vaatleri dolayısıyla övgüde bulundu.

Barış sürecinin farklı zorluklar ve engellerle karşı karşıya olduğunu ancak ortak çaba ve çalışmayla bunların üstesinden gelinebileceğini belirten Sudan Başbakanı Hamduk, barış anlaşmasının hayata geçirilmesi için silahlı hareketlerin temsilcilerini en kısa sürede Hartum'a beklediğini ifade etti.

Güney Sudan Arabuluculuk Komitesi Başkanı ve Güney Sudan Devlet Başkanı Danışmanı Tut Gulwak, törende yaptığı konuşmada, "Bu barış Cuba'da sağlandığı için çok mutluyuz. Sudan halkını tebrik ediyorum." dedi.

ABD'nin Sudan Temsilcisi Donald Booth, ülkesinin Sudan'daki demokratik geçişi istikrarsızlaştırmaya çalışan herkesin karşısında duracağını söyledi.

Sudan Kurtuluş Hareketi (SLM/AM) lideri Abdulvahid Nur ile Sudan Halk Kurtuluş Hareketi Kuzey (SPLMN) örgütünün Güney Kurdufan lideri Abdulaziz elHılu’ya anlaşmaya katılmaları çağrısında bulunan Booth, "Bu tarihi başarı, onlarca yıllık savaşı sona erdiriyor. Barışın uygulanmasını umuyoruz. Yerinden edilenlerin güvenliğe ve suçluların cezalandırıldığını bilmeye ihtiyacı var." ifadelerini kullandı.

Anlaşma neler getiriyor?

Sudan hükümeti ile Devrimci Cephesi arasında 14 Ekim 2019'da Cuba'da başlayan barış görüşmeleri neticesinde varılan anlaşma, güvenlik, toprak mülkiyeti, yerinden olanların geri dönüşü, geçiş dönemi adaleti, tazminatlar, göçebeler ve çobanların desteklenmesi, servet ve iktidar paylaşımıyla mülteciler ve sığınmacılar gibi çatışmaların temel nedenlerinde mutabakatı vadediyor.

Muhalif güçler tasfiye edilerek silahlı unsurları ulusal orduya entegre edilecek.

10 ay süren müzakereler neticesinde imzalanan anlaşma ile geçiş dönemi 39 ay daha uzatılırken, Devrimci Cephesine, devlet başkanlığına eş değer konumdaki Egemenlik Konseyinde 3 koltuk, kabine ve Geçici Yasama Meclisinde ise yüzde 25 kota ayrıldı.

Sudan hükümeti, yoksul bölgelerin kalkınmasına destek için Darfur'a 10 yıllığına 750 milyon dolar ödemeyi taahhüt etti.

Aynı zamanda Sudan için federal sistem öneren anlaşma, Güney Kurdufan ve Mavi Nil'e özerklik hakkı tanıyor. Darfur bölgesi kendi valisini seçebilecek. Halihazırda 5 eyalet 7 ay sonra birleşerek Darfur tek bir bölge haline gelecek. Darfur bölgesi, gelirlerinin yüzde 40'ında tasarruf hakkına sahip olacak. Bölgenin, kamudaki istihdamdan da yüzde 20 pay alması öngörülüyor.

Darfur'daki savaş suçluların adalete teslimi için komisyon kurulacak. Dönüm noktası niteliğindeki anlaşma, Darfur'da savaş suçları, soykırım ve insanlığa karşı suçlarla karşı karşıya kalan eski yetkilileri yargılamak için Uluslararası Ceza Mahkemesi ile iş birliğini de garanti ediyor.

Darfur'da iki tarafın da katılımıyla 12 bin kişilik bir sivil savunma gücü konuşlandırılması planlanıyor.

Cuba müzakereleri


Cuba müzakereleri, batıdaki Darfur bölgesi, güneydeki Güney Kurdufan ve güneydoğudaki Mavi Nil eyaletleri ile ülkenin doğu, kuzey ve orta kesimlerindeki barış görüşmelerine odaklanıyor.


Güney Sudan Devlet Başkanı Salva Kiir Mayardit, 30 yıllık Ömer elBeşir iktidarının devrildiği 11 Nisan 2019'daki darbenin ardından Sudan yönetimi ile silahlı hareketler arasında uzlaşı sağlanması amacıyla ara buluculuk girişimi başlatmıştı.

Darfur’un batısından Adalet ve Eşitlik Hareketi (JEM), Sudan Kurtuluş Ordusu (SLA) ile güneydeki Güney Kurdufan ve Mavi Nil’den Malik Akkar liderliğindeki Sudan Halk Kurtuluş HareketiKuzey (SPLMN), 31 Ağustos'ta parafelenen barış anlaşmasının tarafları arasında bulunuyor.


Abdulvahid Nur liderliğindeki Sudan Kurtuluş Hareketi (SLM/AM) ile Güney Kurdufan ve Mavi Nil eyaletlerinde 2011’den bu yana hükümet güçleriyle çatışan SPLMN örgütünün Güney Kurdufan lideri Abdulaziz elHılu anlaşmaya yanaşmamıştı.


Hükümet güçleriyle 2003'ten beri çatışan Nur liderliğindeki Sudan Kurtuluş Hareketi, 2019'da askeri darbeyle görevine son verilen eski Cumhurbaşkanı Ömer elBeşir yönetimi ile müzakereyi reddettiği gibi, geçiş hükümetinin şu ana kadarki doğrudan ya da dolaylı tüm çağrılarını da geri çevirdi.


Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dakalu’yu protesto ettiği için ağustosta müzakerelerden çekilen Hılu da Mavi Nil ve Güney Kurdufan için bağımsızlık referandumu yapılması ve ülkede laik bir devlet kurulmasını istiyor.