İklim Eyleminin Analizi - 2

İklim Politikalarında Raporlama ve Şeffaflık

İklim Kanunu Teklifi, ulusal ve bölgesel düzeyde veri toplama ve raporlama mekanizmalarını kapsayan düzenlemeler içermektedir. Bu kapsamda, belediyeler ve valiliklerin sorumlulukları genişletilecek ve bu mekanizmaların koordine edilmesi için ilgili ofislerin kurulması sağlanacaktır. Özellikle UNESCO’nun Yeşil Topluluk Rehber Kitabı (Greening Communities Guidance Book) temel alınarak oluşturulması planlanan sistem, özel şirketler, okullar, kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, yetişkin eğitim merkezleri ve diğer yerel aktörlerin çevresel verilerini sistematik bir şekilde kayıt altına almayı hedeflemektedir.

Ancak, bu mekanizmaların nasıl işleyeceği ve elde edilen verilerin hangi kurumlara iletileceği konusu hâlâ belirsizdir. Raporlama süreci, sadece çevresel verileri değil, aynı zamanda iklim politikalarının işleyişini ve etkilerini de izlemek açısından kritik bir role sahiptir. Ancak bu verilerin en son hangi mercilere sunulacağı, sürecin şeffaflığı ve hesap verilebilirliği açısından büyük önem taşımaktadır.

Burada temel soru şudur: Eğer ulusal veriler, UNESCO İzleme ve Değerlendirme (UNESCO Monitoring and Evaluation) veri tabanına iletilmeyecekse, uluslararası anlaşmalar kapsamında atılan adımların gerçekliği nasıl kanıtlanacaktır?

Eğer iletilecekse:

• Bu veriler tam olarak neyi içerecek?

• Sadece karbon emisyonları ve çevresel göstergeler mi rapor edilecek, yoksa sosyo-ekonomik etkiler de analiz edilecek mi?

• Bu raporlar, ilgili kurumların web sitelerinde kamuya açık bir şekilde paylaşılacak mı?

Eğitimde Yeşil Müfredat ve Küresel Dönüşüm

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının en baskın boyutu sosyal boyuttur ve bu kapsamda eğitim, hedeflenen küresel dönüşümün en kritik ayaklarından biri olarak kabul edilmektedir. Misyon 4.7 olarak da bilinen Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Eğitim’in hedefleri, eğitim politikalarının, müfredatın ve öğretmen yetiştirme programlarının küresel vatandaşlık yaklaşımı doğrultusunda şekillendirilmesini öngörmektedir.

UNESCO’nun Yeşil Müfredat Kılavuzu, 2030 yılına kadar %90 oranında ulusal müfredatlara iklim eğitiminin eklenmesini hedeflerken, %50 oranında toplulukların yeşil dönüşümü benimsemesi gerektiğini vurgulamaktadır. Bu bağlamda, UNESCO’nun Yeşil Topluluk Rehber Kitabı (Greening Communities Guidance Book) temel alınarak, belediyeler ve valiliklerin bu süreci desteklemesi beklenmektedir.

Yeşil Müfredat, beş temel sütundan oluşmaktadır ve öğrencilerin şu alanlarda yetkinlik kazanmasını hedeflemektedir:

• İklim bilimi ve ekolojik farkındalık

• Biyoçeşitlilik ve ekosistem korunması

• Çevresel adalet ve küresel sürdürülebilirlik politikaları

• Sürdürülebilir yaşam biçimleri ve bireysel sorumluluk

• Yeşil meslek becerileri ve düşük karbon ekonomisine geçiş

Bu müfredat, 5 yaş itibariyle uygulanmaya başlanmakta ve eğitim seviyelerine göre kademeli olarak genişlemektedir:

• 5-7 yaş: Temel doğa bilinci kazandırma, doğayla duygusal bağ kurma.

• 8-12 yaş: İklim değişikliği ve çevresel sürdürülebilirlik hakkında temel bilgi ve farkındalık kazanımı.

• Ortaöğretim: Küresel ısınma, ekosistem dengeleri ve çevresel politikaların bilimsel ve sosyal yönlerini tartışmak.

• Yükseköğretim ve mesleki eğitim: Yenilenebilir enerji teknolojileri, sürdürülebilir tarım ve çevre dostu endüstriyel süreçler üzerinde uzmanlaşma.

Ancak burada kritik bir nokta bulunmaktadır: Eğitim sisteminin gerçekten sürdürülebilirliği hedefleyip hedeflemediği, yoksa farklı sosyo-politik amaçlara hizmet eden bir dönüşüm aracı mı olduğu en önemli kaygılardan biridir.

Burada dikkat edilmesi gereken, UNESCO’nun hazırladığı her rehber kitap, uygulanabilirlik açısından 1/3 oranında bir eşik değeri ön koşul kabul etmektedir. Bu da bütün maddelere birebir uyum sağlamamız gerektiği anlamına gelmemektedir. Her ülkenin toplumsal dinamikleri farklıdır ve eğitim sistemleri, yerel gerçekliklere uygun şekilde uyarlanmalıdır.

Dolayısıyla, iklim eğitiminin ulusal çerçevemize uygun şekilde düzenlenmesi; dışarıdan benimsenmesi teşvik edilen bir sistem yerine, gerçekten toplumsal ihtiyaçları karşılayan bir model oluşturulmasını gerektirmektedir. Sürdürülebilir eğitim, sadece belirli kriterleri karşılamak için değil, bireylerin gerçek anlamda bilinçlenmesini ve toplumsal bütünlük içinde daha sağlam bir ekolojik gelecek inşa etmesini sağlamalıdır.

Sürdürülebilirlik: Çevreyi mi, Ekonomiyi mi, İnsanı mı Koruyor?

Günümüzde iklim değişikliği politikalarının yalnızca çevreyi koruma amacının ötesine geçerek, daha geniş kapsamlı bir dönüşümü hedeflediği görülmektedir. Bu noktada ele alınması gereken temel soru şudur: Bu politikalar gerçekten sürdürülebilir bir gelecek mi sunuyor, yoksa küresel ölçekte yeni bir toplumsal dönüşüm sürecini mi beraberinde getiriyor?

Karbon vergileri, şehir planlamaları, eğitim reformları ve demografik politikalar birlikte değerlendirildiğinde, iklim politikalarının yalnızca ekolojik dönüşümle sınırlı kalmadığı; aynı zamanda toplumsal yapıyı ve ekonomik dengeleri de etkileyebilecek bir potansiyele sahip olduğu anlaşılmaktadır. Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA), üç temel bileşene dayanmaktadır: Çevre, Ekonomi ve Toplum. Bu çerçevede, yürürlüğe giren iklim kanunlarının temel amacı çevreyi korumak mı, ekonomiyi düzenlemek mi, yoksa toplumsal dönüşümü hedeflemek mi olduğu sorusu, üzerine düşünülmesi gereken önemli bir konudur.

Eğer bu politikalar, toplumların doğal kaynakları verimli kullanmasını sağlayarak çevreyi koruyorsa, gerçek anlamda sürdürülebilirlikten bahsedilebilir. Ancak ekonomik düzenlemelerin toplumsal refahı gözetmek yerine belirli kesimlere avantaj sağladığı ya da toplumsal bütünlüğü etkileyecek şekilde şekillendiği algısı oluşursa, iklim eylemi sürdürülebilirlikten çok, daha geniş kapsamlı bir sosyal dönüşüm (social transformation) projesine evrilir.