İki katil: İspanyol Gribi ve Covid19

Araştırmalar son 400 yıl içinde 10 civarında büyük grip pandemisi meydana geldiğini ve bunların çoğunun Çin’de patlak verdiğini gösteriyor. İlginç bir ülke.

Bugün 120’den fazla ülkeyi esir alan Covid19 virüsü de oradan çıktı. Tüm dünya karantina altında.

1918 salgını yani İspanyol gribi salgını, 50 ile 100 milyon kişinin ölümüne neden olmuştu. Korkunç bir salgındı.

Covid19’un aksine en çok 20 ile 40 yaş grubunu etkileyen İspanyol Gribi'ne yakalananların bir kısmı sadece birkaç gün içinde hayatını kaybediyordu.

Semptomları arasında düşmeyen ateş, boğaz ağrısı, ishal, kusma ve nefes almada güçlük vardı. İspanyol gribi de Covid19 gibi eşitlikçi idi yani zengin fakir ayrımı yapmıyordu. Solunum güçlüğü çeken hastaların yüzü önce kırmızılaşıyor sonra maviye dönüyor öldüklerinde de kararıyordu.

Salgın 1918 Eylül-Kasım aylarında zirve noktasına ulaşmış ve Türkiye dahil tüm dünya ülkelerini etkilemişti.

Adının İspanyol Gribi olması sizi yanıltmasın. İngiltere, Fransa ve Almanya başta olmak üzere pek çok ülkede savaş motivasyonunu düşürür endişesiyle bu salgın kamuoyundan saklanmıştı.

Ne var ki savaşta taraf olmayan İspanya bu salgını bir manşet ile tüm dünyaya duyuran tek ülke oldu. Bu sebeple adını oradan aldı.

1855 - 1859 yılları arasında Çin'de başlayarak dünyaya yayılan ve sadece Çin'de ve Hindistan'da bile milyonlarca insanın ölümüne neden olan bu salgına Jüstinyen Vebası ve Avrupa'nın Kara Vebası ardından 'Üçüncü Veba' bile denildi.

Neticede Birinci Dünya Savaşı'nı takip eden yıllarda 500 milyon insana bulaşan H1N1 influenza virüsünün neden olduğu yüksek ateş ile dünya genelinde 50 ila 100 milyon arasında sağlıklı insanın ölümüne neden oldu.

Bu sayı birinci ve ikinci dünya savaşlarında ölen insan sayısının toplamından kat kat daha fazladır.

Mayıs 1918’de Kansas’ta çalışan Çinli bir işçi marifetiyle yayıldığı düşünülmektedir.

Hastalık Türkiye’de de görüldü. İstanbul, Çorum, Samsun, İzmir, Ankara ve Balıkesir gibi daha birçok ilde görüldü. Öyle ki Samsun’da 100, Çorum’da 40 civarında insan bu hastalık sebebiyle vefat etti.

Dönemin İkdam Gazetesi’nde alınacak tedbirler tek tek duyuruldu. Toplantılar yasaklandı, okullar tatil edildi, kütüphanelerde kitap dağıtımı durdurulurken ulaşım araçları dezenfekte edildi. El sıkışmak bile suç hâline gelmişti.

Çünkü serumu ve aşısı olmayan çok tehlikeli bir virüstü bu.

Öyle ki salgın Hindistan'da 18.5 milyon, Rusya'da 440 bin, İngiltere'de 250 bin, Fransa'da 400 bin, İtalya'da 390 bin, Japonya’da 1 milyon, Amerika Birleşik Devletleri'nde 675 binden fazla can almıştı. Fiji Adaları’nda ise yaşayan kalmadı.

ABD Başkanı Woodrow Wilson, Alman imparatoru II. Wilhelm, Amerikan Başkanları Woodrow Wilson, Franklin Roosevelt, İngiliz Başbakanı Lloyd George, Gandhi, Walt Disney, Greta Garbo, Hayek, Kafka, Mustafa Kemal ve Kayzer salgına maruz kalanlar arasında.

Max Weber bu hastalık nedeniyle öldü. Sultan Reşat’ın torunu Duriye Sultan bu hastalık sebebiyle vefat etti. Sultan Vahdettin de bu hastalıkla mücadele edenlerden biriydi.

Amerika bu hastalık yüzünden savaştaki kaybından çok daha fazla insanını kaybetmişti.

Nüfusa kıyaslandığında ölüm oranları Asya kıtasında binde 12, Amerika kıtasında binde 8.24, Avrupa kıtasında binde 6.6, Afrika kıtasında ise yüzde 10'du.

Bilim, bırakın Covid19’u İspanyol Gribi’nin bile kökeni hakkında detaylı bilgi edinemedi.

Her salgın büyük değişimlerini de beraber getirir.

Alman İmparatoru Wilhelm bile gripten dolayı cepheyi terk etmek zorunda kalmıştı. Neticede 1. Dünya Savaşı’nın sonucunu etkiledi bu salgın. İmparatorluklar yıkıldı. Modern ulus devletler dönemi başladı.

1920'lerden itibaren de kamu sağlığı stratejileri değişti. Birçok ülkede sağlık bakanlıkları yeniden düzenlendi. Ücretsiz eğitim ve sağlık hizmetleri başladı. Düşünün, eğitim ve sağlık hizmetleri hala ücretsiz sunulur.

Salgın sonucu savaş karşıtı yeni bir gençlik doğdu. Hindistan’da Gandhi üzerinden özgürlük hareketi Avrupa’da da zenci karşıtlığı baş gösterdi.

Bugün de salgın sonrası büyük bir değişim bizi bekliyor. Bunu Cumhurbaşkanı Erdoğan da açıkça ifade etti ve hatta bu yeni düzende biz de varız dedi. Bu yeni değişimin ne olduğunu salgın biraz hafifleyince daha net göreceğiz. Şimdilik ölümler üzerinden korkuyla terbiye ediliyoruz.